De laatste 6 maanden heb ik op Bali gewoond, om precies te zijn in Ubud. Ik heb in deze tijd flink wat artikelen over the Island of Gods geschreven, maar nog geen eentje met absolute don’ts. Oftewel dingen die je beter niet kunt doen. En zo’n lijstje is altijd leuk om te maken (check bijvoorbeeld deze DON’TS voor Australië en 10 DON’TS voor backpacken in Azië) en voor jou bovendien handig om voor je reis even door te nemen.
Nu ik dit schrijf zit ik op het Thaise eiland Koh Lanta en ben ik rustig aan het reflecteren op mijn mooie periode op Bali.
En dus kwam net het idee in me op om eens een stukje te schrijven over don’ts voor als je op Bali zit. Dit kan werkelijk alles zijn, van hoe je niet in gehaaide trucs tuint tot aan dingen die je qua gedrag liever niet doet.
Het is uiteindelijk een lijstje met 16 don’ts geworden, en niet de geijkte riedeltjes die je waarschijnlijk al kent. Daarmee bedoel ik dingen als: drink geen kraanwater, betreed geen tempel zonder gepaste kleding, overdrijf niet met afdingen enzovoorts.
Benieuwd geworden? Ik bespreek ze hieronder voor je.
1. Laat je niet flessen op het vliegveld
Yes, yes, yes! Na een lange vlucht in een smerig vliegtuig ben je eindelijk geland op het magische Bali. De reis gaat beginnen. Nadat je je visum hebt geregeld en zonder problemen langs de immigratiemedewerker gekomen bent, loop je door naar de aankomsthal.
Daar word je vervolgens door tientallen taxichauffeurs aangesproken met de vraag of je vervoer nodig hebt. Handig! En een eindje verderop zie je een officiële taxistandplaats met vaste prijzen om je transport te fixen. Ziet er betrouwbaar uit, denk je nog…
Laat ik je een ding zeggen: voor je het weet heeft zo’n gewiekste verkoper je in zijn auto gepraat en betaal je buitensporig veel geld om op je bestemming te komen. Ook die ‘officiële’ taxistandplaats heeft geen legitieme taxi’s (die zijn namelijk van Bluebird), de vaste prijzen die zij aanbieden zijn daarnaast torenhoog.
Het bizarste voorbeeld komt van een reisgenoot van me. Een vileine figuur vroeg aan zijn vader om 1,6 miljoen IDR (Indonesische roepia) voor een ritje van de luchthaven naar Ubud, zowat 100 euro. Dit terwijl je hier (in het beste geval) niet meer dan 250.000 IDR voor hoeft te betalen!
Boek zodoende je transport voor je vertrekt via 12Go Asia, daar kan je voor een fractie van de prijs terecht. Je hoeft zo bovendien niet het oeverloze spel dat onderhandelen heet te spelen. Wel zo fijn als je doodmoe bent. Hieronder kun je direct zoeken en boeken.
Of zoek van tevoren de andere transportopties uit. Ga je naar Ubud en wil je weten op welke manieren je vanaf Bali Airport kunt reizen? Lees dan deze tips eens door.
2. Laat je humeur niet verpesten door ‘verborgen’ kosten
Of het nu een man is die geld van je vraagt bij het parkeren van je scooter, iemand die op de haven een ‘belasting’ komt innen, de in 2024 ingevoerde toeristenbijdrage op het vliegveld, een vage toeslag bij het strand of verkeersboetes die toeristen wel krijgen en locals niet; op Bali, en Indonesië in algemene zin, barst het van zulke dubieuze praktijken.
“Nee, die hebben we overgeslagen. We gaan daar niet voor betalen. Principekwestie.” Ik hoor het m’n pa nog zeggen over Devil’s Tears, een bekende bezienswaardigheid op het naburige Nusa Lembongan.
En zo ging het op wel meerdere plekken.
Zelf maakte ik het mee in de haven van Padangbai. Er werd me gevraagd om een havenbelasting te betalen door een vreemde snuiter die plots voor me stond. En op de terugweg vanaf Gili Air was het wederom bingo. Ik irriteerde me behoorlijk, al realiseerde ik me al snel dat het weinig zin had.
Mijn aanrader: betaal gewoon en denk aan de ervaring die het je oplevert, het is veelal niet meer dan omgerekend 1 euro. Schiet je in de weerstand, levert het je slechts negativiteit op. En tja, voor wat uiteindelijk?
Voor parkeren geld trouwens: niet meer dan 2.000 IDR betalen als er zo’n zelfbenoemde parkeerwachter op je afgeslopen komt!
3. Sla Bali niet over omdat het regenseizoen is
Ik wist niet of ik deze wel moest noemen, aangezien ik het al tig keren besproken heb, maar je moet het gewoon echt weten. Bali is helemaal super in het regenseizoen. De regentijd betekent absoluut niet dat het daadwerkelijk continu regent. Integendeel zelfs.
Soms valt er halverwege of tegen het eind van de middag een plensbui, en zo nu en dan regent het enkele uren achterelkaar. Al is dit laatste vrij uitzonderlijk.
Ik ben intussen al zo vaak tijdens het regenseizoen op Bali geweest en gewoonweg heerlijk weer gehad.
4. Rijd niet halfnaakt op scooters rond
In Bali is men grotendeels aanhanger van het hindoeïsme, in het noorden zie je ook een hoop moslims. Het eiland mag dan misschien een vrijgevochten imago hebben, de voorgenoemde religies staan toch echt voor conservatisme en bescheidenheid.
Toen ik in Canggu liep en diverse dames in hun string en bikini-top op een scooter zag razen, zowat naakt dus, dacht ik: tja, niet heel erg netjes richting de locals toe. Hetzelfde geldt overigens voor mannen die zonder shirt rondrijden. Allemaal met een soort aura van alsof het hun dorp is en ze alles kunnen doen en laten wat ze willen.
Ik heb een stel surfdudes zo zelfs in de supermarkt zien lopen.
Het lijkt misschien allemaal heel normaal, maar het is niet gewenst en simpelweg respectloos. Bali is niet van jou, je bent een toerist en te gast en je hebt de lokale regels en gebruiken te accepteren. Gedrag je daar dan alsjeblieft ook naar.
5. Oordel niet (teveel) vanuit je eigen tunnelvisie
Wanneer dingen anders gaan dan je in je eigen land gewend bent, is het vaak makkelijk om direct je oordeel te vellen.
Denk aan een warung die er afzichtelijk uitziet, een haan gevangen in een korf (hoe zielig ook), iemand met een slecht gebit, afval op het strand of plastic troep die verbrand wordt.
Nederland is een rijk land, Indonesië niet. Op Bali moeten de meeste lui het doen met een euro of 100 per maand. Een bezoek aan de tandarts is niet zomaar even gedaan. Afvalverwerking is eveneens verre van ontwikkeld.
Verder behoren bepaalde zaken nou eenmaal tot de Balinese cultuur, denk aan hanen die voor hanengevechten worden gehouden in een korf. Ik vind het net zo goed sneu om te zien, maar onze megastallen zijn ook niet bepaald diervriendelijk toch?
Ook is het zo dat hoe armer mensen zijn, hoe meer ze in de overlevingsmodus zitten. Wij in het Westen hebben het doorgaans erg goed en kunnen ons met hele andere dingen bezig houden. Bewustzijnsverruiming is daar een voorbeeld van. Deze luxe heeft lang niet iedereen op de wereld, het is goed om je dat zo nu en dan te beseffen in plaats van de boel direct te veroordelen (“Hoe kunnen ze dit niet begrijpen?”).
6. Laat je niet bang maken door Bali Belly-fabeltjes
Geen rauwe groenten eten, ijsklontjes laten staan en als een warung er aftands uitziet niet naar binnen gaan. Want, de welbekende Bali Belly ligt op de loer…
Het zijn stuk voor stuk opmerkingen die ik naar het rijk der fabelen verwijs. Wanneer ik die dingen telkens weer zie terugkomen, vraag ik me af of mensen wel weten waar ze het over hebben Is het domweg napapegaaien? Laat je in elk geval niet bang maken door zulke verhalen, je mist dan namelijk de écht lokale eettentjes en zo een hoop lekkers.
Tuurlijk, je kunt altijd een keer ziek worden indien je iets slechts gegeten hebt. Ook kan het voorkomen dat je lichaam simpelweg moet wennen aan de nieuwe bacteriën (en is niet de pittigheid de boosdoener). Maar wat als ik je vertel dat ik steevast in warungs eet die er niet uitzien, waarvan er een een half verrotte asfaltplaat in de keuken heeft hangen (zie de foto hierboven), en nooit ziek geworden ben?
Hetzelfde voor m’n tanden poetsen met kraanwater. Nooit problemen mee gehad.
Heb ik geluk? Misschien, al acht ik die kans over zo’n uitgestreken periode klein.
Wat ik je wil zeggen is: veel zaken worden erger gemaakt dan ze zijn. Bovendien weten mensen lang niet altijd de oorzaak van het ziek worden.
Ga je naar een eettentje met al gekookt eten in bakjes die in een vitrine staan? Vraag dan wanneer ze het gemaakt hebben. Meestal is het ’s ochtends vroeg of rond lunchtijd vers, veilig en superlekker.
Lees trouwens ook deze verrassende dingen over eten op Bali.
7. Geef geen geld aan bedelende kinderen
Schatjes van kids van een jaar of vijf, zes, die met een bedelend handgebaar op je afrennen en “money” roepen. Je kunt het bijna niet over je hart verkrijgen om niets te geven, toch wil ik je adviseren om dit echt niet te doen.
De kinderen worden veelal uitgebuit door hun ouders of andere volwassenen om op allerlei manieren geld te bietsen bij langslopende toeristen. Ook de ouders die in de buurt zitten houden hun handen op met een in en in trieste blik.
Geef je geld, dan maak je het probleem eigenlijk alleen maar groter. De kinderen denken goed bezig te zijn en worden beloond voor hun gedrag. Op termijn kunnen ze zo zelfs in de mensenhandel of seksindustrie terechtkomen.
Wat ik soms doe is een paar stuks fruit voor ze kopen, waar ze overigens ook heel blij mee zijn. Dat voelt dan veel beter. Al zou je er misschien het beste aan doen om überhaupt niets te geven, maar ja…
Of zoals iemand tegen me zei: koop iets voor ze zoals een schrift en een potlood, zodat ze creatief bezig kunnen zijn.
8. Loop niet over de offertjes
De kleurrijke offertjes gemaakt van pandanbladeren, felle bloemen, snacks, snoepjes en geurige wierrook; het is net een klein kustwerk zo mooi. Je gaat ze in overvloed voorbij zien komen als je op Bali bent, vooral in Ubud en omstreken. Deze offers heten ‘canang sari’ en worden op onder andere altaartjes, bij tempels, scooters als op de straat gelegd.
Wanneer je aan het wandelen bent, stap er dan in ieder geval niet op als het stokje wierook nog brandt en bij voorkeur helemaal niet. Canang sari is onderdeel van het Balinese hindoeïsme om de goden te eren. Erop staan getuigt van weinig respect en interesse in hun cultuur.
9. Ga niet met een telefoon achterop een scooter zitten
Let alsjeblieft goed op als je achterop een scooter zit en met bijvoorbeeld Google Maps in de weer bent, of liever nog: hou het ding lekker in je zak. Een voorbij racende bestuurder pikt hem zo van je af en scheurt er binnen no-time vandoor, het zijn praktijken die helaas nogal veel toeristen overkomen.
Zit je voorop en heb je een telefoonhouder op de scooter zitten? Check in dat geval goed of het veilig genoeg is, en een potentiële dief de telefoon er niet alsnog makkelijk uit kan jatten.
Wanneer je aan aan de zijkant van een voetpad loopt met naast je rijdende scooters, geldt dit trouwens evengoed. Het komt namelijk regelmatig voor dat iemand op een voorbijrijdende scooter spullen uit iemands hand trekt. Tassen zijn een ander bekend doelwit.
PS 1. Heb je je telefoon of geld in onder het stuur in het opbergvakje gelegd, vergeet hem er dan niet uit te halen. Je zou niet de eerste zijn wiens spullen op die manier gejat worden.
PS 2. Van plan om een scooter te huren op Bali? Bekijk dan deze gids.
10. Verwacht geen directheid
Ik hou er altijd van als mensen direct zijn en zeggen waar het op staat. Zo weet je waar je aan toe bent en is er geen onduidelijkheid.
Van een Balinees hoef je die directheid echter niet te verwachten. Onderling smoest men graag over anderen, maar recht voor z’n raap zullen ze over het algemeen niet zijn. Het zit niet in de cultuur om te confronteren, zo vertelde een local me. Op zich beleefd, al kan het ook voor vervelende situaties zorgen.
Zo werd ik door mijn guesthouse-eigenaar van iets beschuldigd wat ik helemaal niet gedaan had, iets dat ik dan weer van iemand anders moest horen. Vervolgens ging ik verhaal halen bij de eigenaar, al had dit weinig zin.
11. Neem niets mee als er apen zijn
De Monkey Forest in Ubud, de Ulutwatu Temple, de Sangeh Monkey Forest; op Bali is geen gebrek aan plaatsen waar apen de dienst uitmaken.
En wat zijn ze schattig hè?
Wacht maar tot ze je beroven. Of aanvallen.
Zorg er daarom voor dat je niets in je handen hebt en geen sieraden draagt, dus ook geen oorbellen. En geen zonnebril! Deze brutale vlegels zien werkelijk alles en grijpen wat ze pakken kunnen, om er vervolgens mee vandoor te gaan, slingerend in de bomen. Zelfs met een rugtas ben je niet geheel veilig, zo hebben diverse incidenten uitgewezen.
12. Praat niet zomaar Engels tegen een local
Vraag vooraleer je met iemand wilt praten altijd even of hij of zij Engels spreekt. Vooral in toeristische zaken en in je accommodatie zal dit (enigszins) zo zijn, maar een hele hoop mensen -zowel jong als oud- spreken amper tot helemaal geen Engels.
Als je dan uit het niets van alles en nog wat in het Engels begint te vragen zonder te polsen of degene de taal wel machtig is, zoals ik regelmatig zie gebeuren, dan breng je die persoon in verlegenheid. Bovendien is het gewoon niet zo netjes.
Hoe zou jij het vinden wanneer een Turk tegen jou in het Turks begint te ratelen en er gewoon maar vanuit gaat dat je Turks verstaat?
Precies.
“Bisa bahasa Inggris?’ is de hoe je in het Indonesisch vraagt of degene Engels spreekt.
Daarbij, spreek je een woordje Bahasa Indonesia dan zal men dit erg waarderen.
13. Je hoeft mensen niet te negeren
“Need taxi?” “Hey, you want massage?” “Where are u going?” “Where you come from?” “Do you like some fruit?”
Het zijn stuk voor stuk vragen die je op Bali in de toeristische gebieden aan de lopende band naar je hoofd geslingerd krijgt. Probeer in die gevallen vriendelijk te bedanken, met een lach op je gezicht.
Ik zie veel toeristen die helemaal niets zeggen en de boel negeren. Maar realiseer je alsjeblieft dat deze veelal arme mensen ook maar hun werk doen, omdat ze geld in het laatje moeten brengen om te overleven.
Daarbij is negeren bijna een vorm van kleineren vind ik zelf. Alsof je als toerist superieur bent of zo. Het voelt voor mij telkens weer ongemakkelijk als ik het zie gebeuren.
En tuurlijk, die gasten in Ubud die continu taxi naar je blijven roepen, het kan best irritant zijn. En wanneer je al de hele dag langs alle kanten aangesproken bent net zo. Antwoord gewoon met een vriendelijke “No” of “Tidak” in het Indonesisch en ga verder.
14. Laat je niet vergiftigen met ‘arak’
Arak is het bekendste drankje op Bali en wordt vaak gewoon door mensen thuis gemaakt. Het probleem is alleen dat het in die gevallen het dodelijke spul methanol in kan bevatten.
In 2023 maakte Kees van der Spek een reportage over de pas 27-jarige Max, die in 2022 (waarschijnlijk) na het drinken ervan overleed in de omgeving van Pemuteran. Ook op de Gili-eilanden zijn dergelijke gevallen bekend. Googel maar eens iets van: ‘Gili methanol deaths’ en je ziet de resultaten vanzelf.
In de trendy beach clubs in Seminyak en Canggu hoef je je hier overigens absoluut geen zorgen over te maken, maar in de binnenlanden moet je zeker wel alert zijn. Gaat het om zelfgestookte alcohol, laat het dan lekker aan je voorbijgaan. Je herkent ze vaak aan de plastic flessen zonder officieel logo.
15. Commissie betalen om aan geld te komen is niet nodig
Pinnen op Bali brengt kosten met zich mee, al is je Nederlandse bank hier de grootste veroorzaker van. De banken op Bali rekenen je in elk geval geen transactiekosten, zoals in bijvoorbeeld Thailand met bijna 6 euro wel zo is.
Naast pinnen kun je geld wisselen om aan roepia’s te komen.
Daarom nemen sommigen van thuis een pak geld mee op Bali te ruilen. Zoals waarschijnlijk wel bekend bij je liggen daar echter scams op de loer. Indien je naar de niet-officiële wisselkantoren gaat tenminste. En voor wisselen betaal je logischerwijs ook weer een commissie.
Met Wise kun je zulke kosten en het gedoe eromheen allemaal omzeilen. Je vraagt een kaart aan en kunt die vervolgens gebruiken om te pinnen. Je wordt niet verrast met sneaky kosten en krijgt de eerlijke wisselkoers.
16. Denk niet dat je met Uluwatu, Canggu en Ubud het echte Bali gezien hebt
De grillige kliffen en surfstranden in Uluwatu, de hippe strandclubs in Canggu en de rijstvelden in Ubud… Dit is het bekende rondje dat de meeste reizigers die Bali bezoeken maken, veelal gecombineerd met een aantal bekende tempels en een waterval. Niettemin zie je dan vrijwel niets van het authentieke Bali.
Al de voorgenoemde hotspots zijn overlopen door toeristen, zeg maar gerust verpest. Het verkeer, zeker in Ubud en Canggu, is een groot drama en buiten een rondje lopen is bepaald niet ontspannen.
Wil jou nou juist wel het andere gezicht van Bali zien, trek dan door de binnenlanden naar het noorden. Mijn favoriete plekken zijn Jatiluwih, Munduk, Sidemen, de omgeving van Lovina en Pemuteran. De roadtrip die ik van Ubud naar Pemuteran maakte is een hele toffe. Verder is Amed een gemoedelijk plaatsje aan de oostkust.
En als je in Ubud bent is er meer dan het apenwoud en de Tegallalang-rijstterrassen. Veel meer. Check het zelf.
Meer lezen over Bali
Vond je de bovenstaande tips interessant en lees je graag verder over Bali, bekijk dan de speciale Bali-pagina.
Zoek je een leuke route voor Bali?
Als jij wel wat hulp kunt gebruiken met de planning van je reis op Bali en een toffe route zoekt, is Backpackgids Bali een aanrader. Ik heb maandenlang vol passie aan de reisgids gewerkt en je krijgt heel veel handige info, gedetailleerde routes en insider-tips van me.
Door de reisgids aan te schaffen steun jij mij en m’n blog bovendien, wat ik zeer waardeer.
Hey zeg ‘s… Heb jij nog een échte DON’t voor Bali?
