De Pantanal is het grootste wetland (of: drasland) ter wereld waar enorm veel te zien is. In deze biodiverse en afgelegen regio leven bijvoorbeeld meer dan 3.500 soorten planten, 656 vogelsoorten, 325 vissoorten, 159 zoogdieren, 53 amfibieën en 98 reptielen. En als je bang bent voor slangen houd dan alvast je hart vast: de langste slang ter wereld, de groene anaconda, sluipt hier namelijk door het woud.
Het 195.000 km²(!) grote gebied is regelmatig overstroomd door de vele intense tropische buien die er vallen. In sommige maanden stijgt het waterpeil zelfs tot een meter of drie. Maar het is juist deze regen die ervoor zorgt dat er hier zoveel dieren voorkomen en de natuur zo ontzettend groen is.
Om je een indruk te geven hoe groot 195.000 km² is: Nederland is 41.543 km², wat bijna vijf keer zo klein is. Je snapt dus al dat een bezoek aan dit gebied de nodige planning vereist. Waar precies moet je zijn? Hoe kom je er? Wat is de beste reisperiode? Waar kan je overnachten? Welke touroperators bieden leuke avonturen aan? Om je met zulke vragen te helpen heb ik deze handige gids geschreven.
De prachtige regio in Brazilië heeft in ieder geval een hoop moois te bieden; talrijke wonderlijke dieren – waaronder de jaguar, kronkelende waterwegen, pittoreske lagunes en schilderachtige zonsondergangen zijn slechts enkele voorbeelden. Je hebt er geen telefoonbereik en je zal weer even voelen hoe het is om helemaal te verbinden met de natuur. Het wordt een avontuur wat je waarschijnlijk nooit meer vergeet.
Activiteiten en bezienswaardigheden in de Pantanal
Wat is er te doen in de Pantanal? Wildlife spotten natuurlijk, maar op welke manier? Er zijn verschillende opties waar je uit kunt kiezen, van een relaxed boottochtje tot kajakken waarbij je langs kaaimannen pendelt en het zweet je zal uitbreken. Als je een meerdaagse tour boekt, zitter er meestal meerdere van de onderstaande activiteiten in het programma.
Al met al is er voor ieder wat wils, en in het gedeelte hieronder kom je precies te weten wat.
Een boottocht
De meeste mensen kiezen bij hun bezoek aan de Pantanal voor het maken van een bootcruise over de vele waterwegen die zich een weg hebben gebaand door het moeraslandschap.
Langs de oevers luieren kaaimannen in de bosjes, verderop liggen rivierotters te zonnen, sluipende reigers zijn in volle focus op zoek naar vis en in de bomen zie je toekans het landschap scannen. Maar kijk ook zeker in het water naast de boot, want het kan zomaar zo zijn dat er kaaimannen rond je heen zwemmen, in allerlei vormen en maten.
De kans op het zien van jaguars is tijdens de reguliere boottochten overigens vrij klein, daarvoor is een specifieke jaguarsafari aan te raden. Daarover vertel ik je meer in het volgende kopje.
Boottochtjes zoals deze duren meestal 2 tot 4 uur.
Een jaguarsafari
Kom je naar de Pantanal om de illustere jaguar te spotten en wil je enigszins die garantie hebben? Dan zal je echt een jaguarsafari moeten doen. Je gaat hierbij in een bootje op zoek naar deze mooie maar schuwe dieren en zal ze van enkele tientallen meters afstand kunnen zien. Soms zelfs dichterbij. Vaak jagend aan de rivieroevers of duttend in de bomen.
En onthoud: hoe heter het is, hoe groter de kans dat jaguars zichzelf tonen. Ze komen dan namelijk sneller naar de waterkant om af te koelen en te jagen op kaaimannen.
Weet wel dat zulke tours meestal 5 tot 7 dagen duren en relatief duur zijn. Je krijgt er echter wel een onvergetelijke ervaring voor terug. Ik bedoel, waar anders ga je de koning van de jungle kunnen zien?
Een nachtsafari
De natuur komt vaak ’s nachts tot leven en dit is in de Pantanal niet anders. Gaaf is daarom om een nachtsafari te doen, waarbij je in het donker de wildernis ingaat om dieren als wilde zwijnen, tarantula’s en nestelende vogels te spotten.
Nachtsafari’s zijn met de boot, een 4×4 en in sommige gevallen te voet. Ik zeg in sommige gevallen, omdat men wandelen door het donker vaak te gevaarlijk vindt.
Kajakken
Hoe vet is het om op de rivier te kajakken en tegelijkertijd een zonnende kaaiman langs de rivierwal te spotten? Wees gerust, je doet dit met een ervaren gids en bent daarom niet in gevaar.
Peddelend door de talloze waterwegen is bovendien de perfecte manier om kennis te maken met de Pantanal, omdat je veel minder geluid maakt dan wanneer je in een boot zit en op die manier de kans op het zien van dieren vergroot. Daarnaast heb je zo meteen je workoutje gedaan 😉 .
Kajak-tours duren 2 tot 3 uur en je kunt ’s ochtends of later in de middag vertrekken.
Hiken
Hiken door jungle van de Pantanal is een andere leuke activiteit. Men heeft flink wat wandelroutes aangelegd in de Pantanal, vaak bereikbaar vanuit de lodge waar je verblijft. Je gaat met een gids op pad door het beboste gebied op zoek naar wildlife. Doe je dit vanuit Cuiabá dan zal je al vrij snel kaaimannen, waterzwijnen en reuzenooievaars tegen het lijf lopen. In de figuurlijke zin van het woord dan hè 😉 .
Er zijn wandelingen van 1 dag maar bijvoorbeeld ook langere tochten waarbij je 4 dagen door de Pantanal trekt. De landschappen variëren van wetlanden en bossen tot aan met gras begroeide savannes en stukken woud met geneeskrachtige planten.
Insectenspray meenemen is aan te raden trouwens, anders word je helemaal lekgestoken.
Mountainbiken
Naast hiken is mountainbiken tof om te doen als je in de Pantanal bent. Je crosst over oneindige onverharde wegen en zult een veel groter gebied kunnen verkennen dan wanneer je te voet gaat.
Fietstochten duren doorgaans 2 uur.
Een 4×4-tour
Mocht je geen trek hebben om je lichamelijk in te spannen, dan kan je altijd nog kiezen voor een 4×4-avontuur. Je neemt plaats in een speciale safari-jeep een rijdt over de zanderige en soms blubberige wegen, zoekend naar intrigerende wezens die enkel en alleen in de Pantanal voorkomen.
Piranha’s vissen
Jaja, je leest het goed, ook het vissen op piranha’s is mogelijk. Zelf vind ik het eerlijk gezegd best wel sneu als mensen voor hun lol gaan vissen en de vis met een wond in z’n lip weer teruggooien. “Zo’n beestje voelt dat niet.” Yeah right!
Echter, wanneer je in de Pantanal een hengeltje uitgooit doe je dit met een doel. Je gaat je vangsten daadwerkelijk opeten. Oké, misschien net zo min diervriendelijk, maar wel degelijk anders dan het beestje verminkt terug in het water smijten, nadat je er 1 seconde van hebt genoten.
Je gaat met een roeibootje de rivier op en krijgt een bamboehengel van de kapitein. Om de piranha’s te lokken hang je een klein stukje vlees aan de vishaak en vervolgens is het afwachten. Later die avond worden de vissen bij de lodge op de barbecue gegooid en is het smullen geblazen.
Trouwens, ben ook jij opgegroeid met Karbonkel van Ik Mik Loreland? De griezel die menig kind -inclusief ikzelf- een jeugdtrauma heeft bezorgd. De ene keer een oude man met een zwevend oog, de andere keer een piranha met een groot oog in het midden. Als je beet hebt en naar de piranha kijkt, is de kans groot dat je dit trauma weer herleeft. Wees dus gewaarschuwd.
Een scenic flight
Om de gehele Pantanal te kunnen zien is het maken van een scenic flight in een klein propellervliegtuigje iets dat te gek is om te doen. Je ziet het drassige landschap vanuit een ander perspectief, al is dit niet een tour die je doet als je dieren wilt spotten.
Bird watching
Door het uitzonderlijk hoge aantal vogels wat in de Pantanal leeft is bird watching uiteraard een van de typische dingen die je hier kunt doen.
Een gids wijst je op de bomen waarin de kobaltblauwe hyacinthara’s neerstrijken en een oogje in het zeil houden. Verder ga je op zoek naar papegaaien, toekans, ooievaars, reigers, kolibries, spechten en nog vele andere exemplaren. En wanneer je ’s nachts gaat zijn er bovendien uilen, nachtzwaluwen en potoos te bewonderen.
Talloze lodges bieden speciale tours aan, wandelend of een jeepsafari.
Rijd over de Rodovia Transpantaneira
Als je zelf wilt rijden is het een hele vette ervaring om over de onverharde Rodovia Transpantaneira tussen Poconé en Porto Jofre te gaan rijden. Tijdens dit avontuur rijd je over een stoffige weg die grotendeels uit hobbels, kuilen en opspattende stenen bestaat, een 4×4 is daarom echt wel aan te raden.
Onderweg kom je langs meer dan honderd houten bruggen, lagunes met lelies en zie je de ogen van kaaimannen uit het water steken, stiekem loerend naar hun mogelijke prooien.
Je zal bovendien flink wat ‘fazenda’s’ zien, ideaal indien je in het natuurgebied wilt overnachten. Dit zijn lokale boerderijen die men heeft omgebouwd tot eco-lodges, zodat toeristen er kunnen slapen. Zoiets wil je een keer hebben meegemaakt.
Het volgende deel van de rit naar Porto Jofre is meer verlaten en brengt je in de pure wildernis. Zorg daarom dat je in Poconé de tank hebt volgegooid.
Poconé ligt overigens zo’n 100 kilometer ten zuiden van Cuiabá, een van de toegangspoorten tot de Pantanal. De rit van Poconé naar Porto Jofre is zo’n 150 kilometer. Let er wel op dat je deze trip enkel in de droge maanden kan doen.
Welke dieren kan je zien in de Pantanal?
Dé reden waarom je naar de Pantanal komt is waarschijnlijk om wildlife te spotten. Er leven hier zelfs meer dieren dan in het Amazoneregenwoud, en tijdens je bezoek zal je sowieso een aantal unieke wezens tegenkomen. Denk aan kaaimannen, de hyacinthara -wat de grootste papegaai te wereld is-, ’s werelds langste otter, tapirs, capibara’s, reuzenmiereneters, anaconda’s, moerasherten, brulapen, wasberen, gordeldieren en misschien wel het meest imponerend: jaguars.
De Pantanal is een van de beste plekken van Zuid-Amerika om jaguars te zien, aangezien het gebied de thuisbasis is van een grote populatie van deze beesten. Ze komen het meest voor in de noordelijke Pantanal en er zijn tours die je min of meer garanderen deze katachtigen te spotten. Tijdens een boottocht zie je ze zwemmen, jagen, voor de welpen zorgen of met elkaar spelen.
Het noorden versus het zuiden
Het noorden van de Pantanal ligt in Mato Grosso en het zuiden in Mato Grosso do Sul.
Maar welk gedeelte kies je nou?
De meeste reizigers kiezen ervoor om naar het zuidelijke deel van de Pantanal te gaan. Hier is alles net wat beter ingericht op toeristen, met als een van de voordelen dat je minder betaalt voor een tour.
Bovendien ligt in dit gedeelte met zo’n 65% het grootste deel van de Pantanal.
Handig is bovendien dat je vanuit Campo Grande -in het zuiden dus- eenvoudig door kunt reizen naar Bonito, alweer zo’n bijzondere bestemming in Brazilië.
In het noorden, daarentegen, heb je weer meer kans op het spotten van jaguars. Al zijn specifieke tours gericht op het zien van deze indrukwekkende dieren behoorlijk prijzig. Maar ja, je moet er wat voor overhebben hè?
Hoe zit het met transport in de Pantanal?
Het wetland op eigen houtje verkennen is zeker te doen, al kan het hebben van een gids erg handig zijn om speciale dieren te spotten. Leuk is om in bijvoorbeeld Cuiabá een auto te huren en dan van via Poconé naar Porto Jofre te rijden en weer terug, de roadtrip waarover ik eerder in deze gids al sprak. Poconé is het einde van de bewoonde wereld en het punt waar de Transpantaneira begint, het startpunt van de noordelijke Pantanal.
Doe dit wel buiten de natste maanden van het regenseizoen, dan staat op sommige momenten zo’n 80% van de vlakte onder water en is het enkel mogelijk om het gebied met een propellervliegtuig of boot te ontdekken.
De meeste backpackers kiezen er echter voor om bij hun aankomst in Campo Grande of Cuiabá een georganiseerde trip te boeken bij hun accommodatie of bij een van de tourbedrijfjes in deze steden. Dit is dan ook wat ik je aanraad. Hieronder vertel ik je over de touroperators waar je kunt boeken.
Waar kan je je tours en activiteiten boeken?
De activiteiten die ik in dit artikel heb beschreven kan je eenvoudig in Campo Grande of Cuiabá regelen. Het zijn doorgaans tours van 1 tot maximaal 8 dagen, waarbij je in de Pantanal slaapt in een fazenda.
In Campo Grande raad ik Pantanal Sul Turismo aan en in Cuiabá Silva Tour Pantanal. Ook Pantanal Trackers in Poconé nabij Cuiabá is een aanrader. Specifiek om jaguars te spotten in het noorden is Jaguar Camp in de Porto Jofre-regio een gerenommeerde partij. Je kunt daar bovendien overnachten.
Een andere optie is om het aanbod op Get Your Guide te bekijken en alvast wat online te boeken. Vanuit Cuiabá bieden ze bijvoorbeeld deze toffe meerdaagse excursie aan.
Wat kost het bezoeken van de Pantanal?
Een uitstapje naar de Pantanal is verre van goedkoop, al ligt het er heel erg aan wat voor tour je wilt doen en met hoeveel mensen je bent. Sommige tours beginnen bij 250 USD, al ben je gemiddeld zo’n 400 USD tot 700 USD kwijt voor een driedaagse tour.
Jaguarsafari’s zijn duurder, zo rekent touroperator North Pantanal prijzen van 4.500 BRL voor een vierdaagse excursie.
Hoeveel dagen raad ik je aan in de Pantanal?
Er zijn mensen die de Pantanal 2 dagen of zelfs 1 dag bezoeken. Maar wil je dit gebied écht voelen en leren kennen dan raad ik je aan om tenminste 4 volle dagen te gaan.
Wat neem je mee?
Handig om te weten is wat je bij je moet hebben als je naar de Pantanal gaat. Hieronder vind je de paklijst die ik je aanraad:
- Een kleine rugzak van bijvoorbeeld 30 liter.
- Een dry bag.
- Wandelschoenen, hardloopschoenen voldoen ook.
- Voldoende kleren voor de tour. Bij voorkeur lichte materialen en lichte kleuren, zodat je minder last van de hitte hebt.
- Warme kleding als je van mei tot en met september gaat, het koelt dan ’s avonds flink af.
- Een waterdichte jas of poncho.
- Een zonnebril.
- Je camera of telefoon.
- Een zaklamp (kan ook via je telefoon).
- Een microvezel-handdoek.
- Een verrekijker, regel dit via je touroperator.
- Zwemkleding.
- Slippers.
- Een waterfles die je kunt bijvullen.
- Wat cash, kan altijd van pas komen.
- Insectenspray, ja dit spul heb je echt nodig!
Waar rond de Pantanal raad ik je aan om te overnachten?
Als gezegd adviseer ik je om Campo Grande of Cuiabá als uitvalsbasis te gebruiken om de Pantanal te ontdekken.
In Campo Grande heb je met Hostel Raizer een fijne plek om andere reizigers te leren kennen. Verder is Betthy’s House een leuk hostel om te verblijven. Een fijn hotel is Hotel Mohave en meer luxe vind je bij Deville Prime Campo Grande.
Ga je naar noordelijk Pantanal, boek dan een accommodatie in Cuiabá. Veel hostels heb je er niet, al is Casarão Hostel Cuiabá een prima plek. Een chill hotel is Hotel Sansaed. Of boek een kamer bij het luxere Hotel Gran Odara.
Wat verder echt gaaf is, is om in een traditionele fazenda -oftewel een authentieke boerderij- in of aan de rand van de Pantanal te verblijven. Dit zal je sowieso doen wanneer je een meerdaagse tour in Campo Grande of Cuiabá boekt, al kan je tevens zelf naar zo’n fazenda gaan. Vanuit bijvoorbeeld Cuiabá vertrekken bussen naar Poconé, of je huurt een auto in Cuiabá en rijdt zelf. Het al genoemde Jaguar Camp in de Porto Jofre-regio is zo’n fazenda. Ook Aymara Lodge is een aanrader. In je fazenda kan je bovendien altijd je tour regelen.
Wat is de beste reistijd voor de Pantanal?
Het is eigenlijk vrij simpel: er zijn twee seizoenen in de Pantanal, nat en droog. Het natte seizoen loopt van mei tot en met september, terwijl het droge seizoen van oktober tot en met eind april loopt.
Je kunt de Pantanal in beide seizoenen bezoeken hoor, al is het aan te raden om in de droge periode te gaan. In deze maanden is de kans op het zien van wildlife het grootst. Daarnaast kun je in de natte maanden over het algemeen niet -of niet zo makkelijk- over land door het wetland reizen. Wel is het er dan een stuk groener. De meeste regen valt van november tot en met januari, dan kan je beter niet naar het overstromingsgebied afreizen.
Hoe kom je in de Pantanal?
Zoals ik al even zei is de Pantanal een enorm uitgestrekt gebied, en behalve in de Braziliaanse staten Mato Grosso en Mato Grosso do Sul ligt dit ecosysteem ook in Bolivia en Paraguay. En met een oppervlakte van nagenoeg 200.000 km² snap je dat het onmogelijk is om alles te zien. Je kiest er zodoende voor om een deel van het drasland te verkennen, afhankelijk van welke stad je als toegangspoort gebruikt.
Zo kan je Campo Grande als plek gebruiken om naar het zuidelijke deel van de Pantanal te gaan, Cuiabá voor de noordelijke gedeeltes en Corumbá om toegang te krijgen tot de westelijke delen. Corumbá wordt hierbij echter niet zoveel gebruikt, enkel door degenen die uit Bolivia gereisd komen. Naar Campo Grande en Cuiabá vertrekken dagelijks vluchten van Rio de Janeiro en São Paulo.
Een andere mogelijkheid is om de bus naar een van deze plekken te nemen. Zo rijden er bussen richting Campo Grande vanuit Rio de Janeiro (24 uur reistijd), São Paulo (15 uur reistijd), Foz do Iguaçu (18 uur reistijd) en Bonito (7 uur reistijd).
Pak je de bus naar Cuiabá, dan is dit mogelijk vanuit bijvoorbeeld de volgende plaatsen: Brasilia (23 uur reistijd), Campo Grande (12 uur reistijd), Poconé (3 uur reistijd) en Cacares (4 uur reistijd).
Tickets voor je vervoer koop je eenvoudig online via Bookaway.
Wanneer je eenmaal in Campo Grande of Cuiabá bent, kan je het gebied met de auto verkennen of een tour boeken. Over transport en tours heb ik je hierboven alles al verteld, mocht je daar meer over willen weten 🙂 .
