Stel je voor…
Je stapt op een traditionele houten boot en vervolgens begin je aan een tocht door de pure jungle van Borneo. Onderweg zie je orang-oetans in de bomen slingeren en kom je nog heel wat andere indrukwekkende dieren tegen. In de avond wandel je door de jungle op zoek naar lichtgevende paddenstoelen. Je slaapt daarna op het dek van de boot met een fonkelende sterrenhemel boven je en oerwoudgeluiden om je heen.
Surrealistisch toch?
Ik heb het hier over het Tanjung Puting National Park, dat diep in het zuiden van Kalimantan verborgen ligt. Het is wereldwijd een van de betere plekken om orang-oetans in het wild te spotten.
Zit jij eraan te denken om Tanjung Puting National Park te bezoeken? Lees dan even verder, want in dit artikel vertel ik je er alles over.
Pangkalan Bun als vertrekpunt
De afstanden op Kalimantan zijn enorm en niet tussen alle luchthavens zijn directe verbindingen. Het is daarom goed om te weten waar je precies moet beginnen als je het Tanjung Puting National Park wilt bezoeken.
Je vliegt naar het plaatsje Pangkalan Bun, wat op zo’n 10 kilometer van het nationale park ligt. De meeste guesthouses daar bieden een ophaalservice van de airport aan.
Goed om te weten is dat Pangkalan Bun directe vliegverbindingen met bijvoorbeeld Jakarta, Surabaya en Semarang heeft. Echter, tussen Balikpapan (Kalimantan) en Pangkalan Bun gaan bijvoorbeeld geen directe vluchten.
Tanjung Puting National Park: een korte introductie
In het diepe zuiden van Kalimantan ligt het schitterende Tanjung Puting National Park. En met een omvang van meer dan 4.000 vierkante kilometer, zo’n 6.000 orang-oetans en andere dieren die er leven, de pure jungle en talloze mangrovebossen is deze wildernis een absolute walhalla voor natuurliefhebbers.
Grof gezegd bestaat het park uit drie verschillende gedeeltes:
- De Nucleus Zone: is het meest innerlijke gedeelte van Tanjung Puting en enkel toegankelijk voor onderzoeksactiviteiten.
- De Buffer Zone: het overgangsgedeelte tussen de Nucleus Zone en het buitenste gebied: de Utilization Zone.
- De Utilization Zone: is slechts een klein gedeelte van het nationale park, maar wel het enige gedeelte waar bezoekers zullen komen.
Een absolute aanrader is om er een meerdaagse excursie te doen. Je vaart dwars door het natuurpark op de Sekonyer-rivier en stopt onderweg bij diverse opvangplaatsen waar orang-oetans leven, onder andere bij Camp Leakey, Tanjung Harapan en Pondok Tanggui.
Ook tijdens de riviertocht is de kans overigens groot dat je orang-oetans in de bomen ziet slingeren. Écht in het wild dus. Verder kun je vele tropische vogelsoorten, krokodillen en andere apen tegenkomen. Denk bijvoorbeeld aan de zo bijzondere proboscis monkeys, oftewel neusapen.
Tot slot: een gedeelte van het nationale park bestaat vandaag de dag behalve jungle helaas ook uit palmolieplantages. Je zult dit als bezoeker niet zo snel zien trouwens, maar wetende dat Kalimantan de snelst groeiende palmolieproductie ter wereld heeft, zegt in principe al een heleboel.
Een driedaagse excursie
De meeste tourbedrijfjes bieden excursies aan van 3, 4 of zelfs 5 dagen. Het gros van de reizigers komt sec naar Tanjung Puting om orang-oetans te spotten. De driedaagse tour is hier ideaal voor. Tijdens deze tour bezoek je alle orang-oetan-stations in het park. Dit zijn Tanjung Harapan, Pondok Tanggui en Camp Leaky.
Hieronder beschrijf ik hoe deze driedaagse tour eruitziet via de organisatie Local Guides.
Dag 1: Kumai, Tanjung Harapan en overnachten in de jungle
Het avontuur begint in Kumai met een tocht in een traditionele klotok-boot op de Sekonyer-rivier. Aan comfort is gedacht, want aan boord is een Westers toilet en een normale douche aanwezig. Al moet ik het niet overdrijven: de boot is basic. Al hoort hoort dit bij de ervaring. Je bent immers op Borneo.
Na ongeveer een uurtje kom je aan bij de ingang van het nationale park en neem je een kijkje bij Tanjung Harapan waar je een orang-oetan-voedingssessie bij zal wonen.
En als er dan een orang-oetan vlakbij je zit te genieten van z’n maaltje, zorgt dat voor een supergave ervaring die je niet zo snel meer zal vergeten.
Daarna vaar je verder en kom je allerlei apen en kleurrijke vogels in het wild tegen. Denk aan neushoornvogels, gibbons, neusapen, makaken en ‘silver langurs’. Ook word je getrakteerd op de geluiden die de verschillende dieren in dit regenwoud produceren. Het eind van de middag is dan inmiddels aangebroken en de jungle is dan op z’n luidst.
Je sluit de dag af met een heerlijk Indonesisch avondmaal, speciaal bereid door de kok die mee is. Daarna ga je met een voldaan gevoel liggen op je matras op het dek van de klotok. Met klamboe uiteraard 😀 . Kijk voor je gaat slapen nog even boven je, de kans is groot dat je duizenden sterren ziet stralen. Veel beter kan je je dag niet eindigen.
Dag 2: Pondok Tanggui, Camp Leaky en vuurvliegjes in Nipa
Na een heerlijke nacht in de jungle ontwaak je met de geluiden van vele dieren om je heen. De dag wordt gestart met een lekker ontbijtje en daarna vervolg je de cruise over de Sekonyer-rivier. Nu kom je bij een specifiek gedeelte uit waar neusapen en krokodillen leven. En wanneer je dan ineens de ogen van zo’n krokodil boven het water op je gericht ziet, zal je even goed moeten slikken 😉 .
Daarna kom je aan bij Pondok Tanggui, het tweede orang-oetan-punt van deze reis. Om 9 uur ’s ochtends zullen de apen in dit opvangcentrum worden gevoed.
De tocht over het water gaat verder en uiteindelijk kom je uit bij Camp Leaky, een onderzoeks- en rehabilitatiecentrum speciaal gericht op orang-oetans. De voedingssessie vindt hier plaats om 2 uur ’s middags, je kunt de apen dan van héél dichtbij bekijken. Camp Leaky werd in 1971 opgericht door Louis Leakey en is een van de belangrijkste redenen waarom het zo goed gaat met de orang-oetans in Tanjung Puting.
Na dit hoogtepunt vaar je door richting de Nipa Palm Area. En wanneer de zon onder is, is de kans groot dat je duizenden vuurvliegjes zult zien. Ik weet niet of je zoiets al eens gezien hebt, maar het geeft echt een magisch gevoel. Alsof je in een andere wereld bent aanbeland.
Na het eten bij kaarslicht duik je voldaan je bed in. Je valt op de boot in slaap met het rustgevende geluid van de jungle om je heen.
Dag 3: Nipa, Kumai en naar de luchthaven van Pangkalan Bun
Als de jungle ontwaakt wordt ook jij even later wakker. Dag drie is aangebroken. Deze derde dag is de afsluiter van je tour door het Tanjung Puting National Park.
Vanuit Nipa begin je aan de terugreis naar Kumai, een tocht over de rivier dwars door de weelderige jungle van Zuid-Kalimantan. Rond een uur of tien zal je aankomen in Kumai en word je gedropt op de luchthaven van Pangal Bun. Als er nog wat tijd over is, zal de gids je bovendien nog een kleine citytrip door Pangkalan Bun aanbieden.
Langere excursies
Wellicht is het je al opgevallen, maar in de bovenstaande tour van 3 dagen zal je geen jungle-trekking maken. Bij de vier- en vijfdaagse tour is dit wel het geval.
Om precies te zijn maak je bij de vierdaagse excursie een paar kleinere trektochten. Je gaat op zoek naar wilde orang-oetans die zich nogal eens verlegen achter de bomen verschuilen. ’s Avonds is maak je een toffe wandeling, waarbij je met wat geluk unieke lichtgevende paddenstoelen te zien krijgt. En ik verklap alvast: tarantula’s, schorpioenen en boomkikkers zullen waarschijnlijk ook langskomen.
Verder bezoek je Sekonyer Village, het enige lokale dorpje van de regio. Helaas staat hier vooral de productie van palmolie centraal. Ik zeg helaas omdat het ten koste gaat van het tropisch regenwoud. Alleen ja, het zou te makkelijk zijn om de plaatselijke bewoners hier boos op aan te kijken. Want inderdaad, hoeveel producten met palmolie gebruiken we zelf niet? Sterker nog: het waren juist de Nederlanders die deze bomen in de 19e eeuw naar Indonesië brachten.
De vijfdaagse tour is interessant voor degenen die behalve de bekende plekken van Tanjung Puting ervan houden om off the beaten track te gaan. De voorlaatste dag bestaat volledig uit een trekking door de afgelegen jungle en daarna keer je met een kano terug naar de klotok om richting Kumai te varen.
Waar regel je een tour?
De tour zoals hierboven beschreven is via Local Guides, en via kun je de jungle-excursie op voorhand al te regelen door hier een trekking te boeken. Ik raad je aan om dit ook te doen, want ze zijn een absolute specialist op het gebied van trekkings door de wildernis van Tanjung Puting. Ze zorgen er bovendien voor dat je bij aankomst in Pangkalan Bun netjes wordt opgehaald en laten je de leukste plekjes van het plaatsje zien.
Ze bieden overigens ook nog de andere besproken trektochten aan van zowel 4 als 5 dagen.
Local Guides ondersteunt tevens lokale communities en probeert zo duurzaam mogelijk te ondernemen. Verder spreken de gidsen goed Engels en vertellen ze je alle ins en outs van dit prachtige gedeelte van Kalimantan.
De andere optie die je hebt is om je tour te boeken in het eerdergenoemde Pangkalan Bun, bij een van de verschillende guesthouses.
Waar in Pangkalan Bun raad ik je aan om te overnachten?
In Pangkalan Bun zijn verschillende guesthouses waar je vrij basic kunt overnachten. Een prima plek is bijvoorbeeld Borneo Alase. Een toffe accommodatie aan het water is Arut Riverside Guesthouse. Als je wat meer luxe en comfort zoekt is het Grand Kecubung Hotel een aanrader.
Je hebt trouwens ook mogelijkheden om in Sekonyer Village te slapen. Je hebt daar enkele eenvoudige lodges liggen.
Hoe laat start de jungle-trekking? En hoe laat eindigt het?
Indien je inderdaad je tour via Local Guides boekt, dan word je tussen 09.00 en 11.30 opgehaald in Pangkalan Bun bij je accommodatie. Is je tour op de dag dat je aankomt op de airport van Pangkalan Bun, dan word je daar op de afgesproken tijd opgepikt waarna de excursie direct start.
De laatste dag van de trekking is kort en eindigt direct na het ontbijt, zo rond de klok van negen. Daarna zetten de gidsen je af bij je accommodatie of de luchthaven, dit zal om een uurtje of tien zijn. Tenzij je een vroege vlucht hebt, dan zal men je eerder wegbrengen.
Ik zou zelf niet op dezelfde dag weggaan trouwens. Laat alles rustig bezinken, pak nog even lekker een warme douche, slaap een nachtje in een comfortabel bed en vertrek rustig de dag erop. Hetzelfde geldt voor de aankomst, je bent liever uitgerust voor je aan een inspannende trektocht begint in plaats van meteen na je landing door te gaan.
Wat is de beste reistijd voor het Tanjung Puting National Park?
Het nationale park kan je het hele jaar door bezoeken. Het weer op Kalimantan is redelijk constant te noemen en hoewel januari en februari historisch gezien het natst zijn, is dit de laatste jaren helemaal niet zo geweest. Op Kalimantan kan eigenlijk altijd wel een buitje vallen, onafhankelijk van de maand.
Indien ik toch de beste maanden aan moet wijzen om naar Tanjung Puting te gaan, dan zijn dat september en oktober én april tot en met juni. Dit is het advies dat de lokale reisorganisaties in Pangkalan Bun geven.
Het hoogseizoen valt overigens in juli en augustus, het is dan relatief druk en de tours een stukje duurder. Bij voorkeur zou ik je daarom aanraden om juli en augustus te mijden.
