Flores is een eiland in Indonesië ten oosten van Bali en beroemd vanwege de imponerende Komodo-varanen en de kleurrijke onderwaterwereld. Toch is er behalve die dingen nog een hoop meer te beleven. De natuur is er grotendeels onaangetast, het vulkanische landschap oogstrelend en er zijn traditionele dorpjes om te bezoeken.
Yep, zo kan ik nog wel even doorgaan.
En nee, Flores is vandaag de dag zeker niet onontdekt meer, maar op genoeg plekken op het eiland kom je in contact met het authentieke Indonesië. Ik heb me, behalve in de gezellige hoofdstraat van Labuan Bajo en tijdens de Komodo-tour, geen moment in een toeristen-hotspot gewaand in ieder geval.
Dit komt omdat de meeste reizigers na het zien van de Komodo’s en eventueel in het nationale park gedoken te hebben er alweer van tussen gaan. Om vervolgens de rest van Flores dus niet te zien. Eigenlijk alleen bovenop de Kelimutu-vulkaan heb ik een boel toeristen gezien, maar voor de rest? Weinig.
Overigens is Flores vergeleken met andere Indonesische eilanden lekker compact. De afstanden zijn daarom behapbaar en je hoeft niet tergend lang in een volgepropt minibusje te zitten, zoals op bijvoorbeeld Sumatra of Sulawesi. Al scheuren de chauffeurs er soms als gekken over de wegen, die bovendien vol scherpe bochten zitten. Gecombineerd met de knalharde muziek die uit de speakers dreunt niet persé een fijne combo.
Veel avonturiers kiezen er trouwens ook voor om Flores met de scooter te ontdekken, waarbij ze er eentje huren in Labuan Bajo en aan het eind weer afdroppen in Maumere. Supervet natuurlijk!
Zelf ben ik van Bali naar Labuan Bajo gevlogen, en heb zo mijn weg richting Maumere in het oosten van Flores met lokale bussen afgelegd. En wat was het een geweldige reis, met unieke plekjes en bijzondere ervaringen! Een groot deel daarvan ga ik in dit artikel met je delen, zodat je een flinke dosis inspiratie hebt voor jouw reis op Flores.
Ten slotte heb ik nog enkele handige tips voor wat betreft accommodatie, transport, tours, kosten, hoe je Flores kunt bereiken enzovoorts.
Heb je de tijd? Klik dan ook eventjes door naar de andere artikelen die ik over Flores heb geschreven, voor meer boeiende ervaringen.
Geniet van wat komen gaat, en maak er een gave reis van đŸ™‚ .
13 indrukwekkende dingen om te doen op Flores
Wat zijn nou de bezienswaardigheden en bestemmingen op Flores die je in mijn ogen niet wilt missen? Hieronder heb ik dertien leuke tips voor je.
1. Spot reusachtige varanen in het Komodo National Park
De ‘Komodo Dragon’, ik dacht ‘m voor het eerst gezien te hebben op Perhentian Kecil in MaleisiĂ« en later ook nog op Pulau Sapi in Sabah. Echter, dit bleken ‘monitor lizards’ te zijn, een andere soort varaan. Ik deed wat onderzoek en het bleek dat Komodovaranen uitsluitend leven in het Zuidoostelijke deel van IndonesiĂ«. Ze kunnen liefst 3 meter lang worden en danken hun naam aan het eiland Komodo, de plek waar ze het meest voorkomen.
Het Komodo National Park bestaat overigens uit Komodo, Rinca en Padar Island plus nog enkele kleinere eilandjes. Zowel Rinca als Komodo zijn geschikt om een korte ‘varanen-trekking’ te doen. Je hebt wel een gids nodig, aangezien deze dieren gevaarlijk uit de hoek kunnen komen. Deze zal je tevens meer vertellen over hoe de beesten leven. Indien je zelfstandig bent gekomen, dan kun je een tourgids bij een van de verschillende hoofdkwartieren regelen.
De Komodovaraan is echter niet het enige wat je hier kunt zien. Zo leven er tevens buffels, wilde zwijnen, makaken en Timor-herten.
Maar er is meer in het nationale park…
Als je van snorkelen of duiken houdt, dan is dit dé plaats waar je geweest moet zijn. Een plekje dat ik je kan aanraden om kopje onder te gaan is Pink Beach. Inderdaad, het zand heeft hier een roze tint. Dit is ontstaan door kleine stukjes rood koraal.
Dan is er nog Padar Island. In ongeveer 30 minuten loop je naar het hoogste punt en word je beloond met een adembenemend uitzicht. De wandeling is niet heel eenvoudig, maar iedere druppel zweet is het waard. Dit zal je vanzelf wel merken als je boven bent.
Je kunt naar het nationale park komen door in Labuan Bajo een boot te nemen, dit duurt ongeveer 3 uur. De 3 eilandjes worden vaak in een excursie gecombineerd, maar je kunt ze ook los vanuit Labuan Bajo bezoeken.
Direct je Komodo-tour boeken
Wil je alvast je Komodo-avontuur online reserveren? Dit kan via Local Guides. Zij bieden allerlei toffe privé-tours aan, variërend van 2 tot 5 dagen.
Als je met een groep mee wilt, dan kun je makkelijk lokaal in Labuan Bajo of in bijvoorbeeld Kuta op Lombok boeken. In het laatste geval bezoek je het Komodo National Park met een meerdaagse boottocht, die ik in puntje 12 bespreek.
2. Neem een duik bij de afgelegen Cunca Rami Waterfall
De Cunca Rami Waterfall is een heerlijke bestemming om van de mooie natuur te genieten en om even lekker te verkoelen. De weg ernaartoe is minstens zo bijzonder. Zo loop je door de bossen en rijstvelden, een wandeling van ongeveer 30 minuten.
Eenmaal aangekomen bij de waterval, kun je jezelf belonen door een duik te nemen. Naja belonen, het water is eerlijk gezegd behoorlijk fris. Dit is echter niet persé een nadeel, het zorgt ervoor dat jij je direct als herboren zult voelen. Er zijn trouwens meerdere pools waar je kunt zwemmen.
Kijk tijdens de wandeling goed om je heen naar de bijzondere planten die in de omgeving voorkomen. Bananen, avocado, cacao, vanille, het groeit er allemaal.
De waterval ligt op 35 kilometer ten zuidoosten van Labuan Bajo, een ritje van 1 uur en een kwartiertje. Je kunt dit met een motorbike doen maar bijvoorbeeld ook met de lokale bus die naar Werang rijdt.
3. Huur een motorbike en verken de Bajawa-regio
Bajawa is een plaats die op ongeveer 1.100 meter hoogte ligt op Flores. Houd er daarom rekening mee dat het hier een stukje koeler is dan je in de lager gelegen gebieden gewend bent.
Mijn tip is om een scooter te huren en de omgeving te gaan verkennen, ik zal voor de zekerheid wel een sweater meenemen đŸ™‚ . Er zijn allerlei nabijgelegen kleine gemeenschappen waar je naartoe kunt gaan en in contact kunt komen met de locals. Dit kan bijvoorbeeld in een van de Ngada Villages zoals het dorpje Bena.
Verder heb je er hotsprings die de moeite waard zijn om te bezoeken, de Malanage Hot Springs en de Mengeruda Hot Spring. Bij de laatstgenoemde kun je jezelf laten masseren door de waterval.
Wil jij jezelf uitdagen? Dan is de klim naar de top van Mount Inerie (2.245 meter) sowieso iets voor jou. Het is geen makkelijke tocht, maar het panoramische uitzicht vanaf boven is super. Vanuit de verschillende dorpjes zie je deze imposante berg trouwens vrij duidelijk liggen.
4. En vergeet het door rijstterrassen omgeven Ruteng niet
Ruteng, oh wat ben je mooi! In de heuvelachtige omgeving liggen de fameuze Lingko Spider Web Rice Fields, al vind ik de rijstterrassen even buiten het dorpje eerlijk gezegd veel indrukwekkender. Min of meer toevallig belandde ik in een vallei en was ik binnen een mum van tijd omringd door groene heuvelachtige terrassen, waarop rijst-plukkende-vrouwen aan het zwoegen waren die me met een lach en een verraste blik begroetten.
Wat daarnaast een onvergetelijke ervaring voor me was, was de scootertocht naar de Tengku Lese Waterfall. Ergens halverwege stopte ik in een lokale ‘kampung’ waar locals me uitnodigden om een kopje thee bij ze te komen drinken en rijst te eten. Zo speciaal! Vervolgens reed ik door richting de waterval, die via een hike door de wonderlijke rijstterrassen te bereiken is.
Trouwens, Ruteng is een studentenstad en dus zal je zo nu en dan worden aangesproken met de vraag of je wat vragen wilt beantwoorden. De studenten zijn doorgaans erg dankbaar als je ze eventjes te woord wilt staan en vinden het uitdagend om een woordje Engels met je te spreken đŸ™‚ .
Wat er verder te beleven is in Ruteng lees je in deze gids die ik erover schreef.
Het enige dat ik tot nog slot zou willen zeggen is: ga het zelf meemaken.
5. Beklim Mount Kelimutu en ben getuige van een natuurwonder
Midden op het eiland ligt het Kelimutu National Park waar een bijzondere vulkaan staat: Mount Kelimutu. Bijzonder omdat je vanaf boven 3 verschillend gekleurde kratermeren ziet liggen: blauwgroen, donkergroen en lichtgrijs. Dit verschil in kleur wordt veroorzaakt door de aanwezige mineralen in de wateren.
Wil je nog iets bijzonders weten? Deze meren zijn door de jaren heen meerdere malen van kleur veranderd.
Overigens raad ik je aan om vroeg in de ochtend te gaan met het opkomen van de zon. Wacht vervolgens even tot de zon de kratermeren verlicht, dit geeft een schitterend effect. Helaas is dit ook meteen het meest drukke moment dat de berg wordt bezocht.
Je kunt tevens later in de ochtend gaan, het is dan een stuk rustiger. Een andere optie is om na de zonsopkomst te blijven en eventjes te wachten tot de meeste mensen weg zijn gegaan.
Verder kun je nog naar beneden lopen om allerlei gezellige kleine dorpjes te bezoeken.
Voordat ik het vergeet: doe warme kleding aan aangezien het behoorlijk fris kan worden. De klim naar de top stelt trouwens weinig voor, in 20 minuutjes ben je al boven.
Om er te komen, kun je het best naar het plaatsje Moni gaan. Dit kan met de scooter, een huurauto of met de bus vanuit Maumere (3 tot 4 uur) en Ende (2,5 uur). In Moni kun je een tour boeken, maar je kunt uiteraard ook gewoon zelf gaan.
Wat is er nog meer te doen in Moni?
Er is meer te beleven in dit pittoreske dorpje dat vrijwel volledig uit rijstterrassen, beboste bergen en palmbomen bestaat.
Vraag naar de waterval die hier in de buurt ligt, je hebt er de mogelijkheid om even lekker te ontspannen in de poel terwijl het water naar beneden klettert.
Verder heb je in de omgeving diverse leuke dorpjes om een kijkje te nemen. Aanraders zijn Wolojita en Ngella. De laatstgenoemde staat bekend om het weven van sarongs, ook wel de ‘ikat-techniek’ genoemd.
6. Verblijf een aantal dagen in het leuke Labuan Bajo
Labuan Bajo is een gezellig vissersplaatsje dat in het westen van Flores ligt. In Jalan Soekarno Hatta, de toeristische hoofdstraat, zijn leuke cafeetjes en goede restaurantjes te vinden.
Ik wil je aanraden om de SO Bajo Night Market te bezoeken en te genieten van heerlijke vers-gevangen vis van de barbecue. Wat mij betreft is dit de beste plek om te eten in Labuan Bajo.
De zonsondergang is trouwens ook nog iets dat je gezien moet hebben. Een goede spot hiervoor is Love Hill. Een andere optie is om met een biertje op het strand gaan zitten en daar de spectaculaire lucht bekijken.
Verder is het dorpje een perfecte uitvalsbasis voor het bezoeken van nabijgelegen eilandjes. Zo kun je de eerder genoemde Komodo-, Rinca- en Padar-eilanden aandoen, maar tevens prachtige plekken als Kalong Island en Kelor Island.
Tip: op zoek naar een goede duikorganisatie? Dan raad ik je Manta Rhei Dive Center op Labuan Bajo aan dat wordt gerund door een gastvrije en behulpzame Belgische familie.
Mocht je, tot slot, je visum willen verlengen, dan heb je daarvoor de mogelijkheid in Labuan Bajo. Ik deed het en vertel je er alles over in dit artikel.
7. Bezoek de authentieke Tado Village
De locals in Tado Village leven nog op geheel traditionele wijze. Zo dragen ze kenmerkende kleding, maken ze medicijnen en eten ze onder andere insecten. De mensen zijn buitengewoon vriendelijk en vinden het erg leuk als je een kijkje komt nemen.
In de avond heb je de mogelijkheid om te dineren onder het maanlicht. Wees niet bang dat je insecten krijgt voorgeschoteld, de lokale snack ‘songkol’ bestaande uit cassave, suiker en kokosnoot is hetgeen waar je je op kunt verheugen.
Overigens heb je de mogelijkheid om bij de locals thuis te slapen. Klamboes zijn inbegrepen. Goed om te weten is dat er elektriciteit aanwezig is, omdat men gebruikmaakt van zonne-energie.
Tado Village ligt op 44 kilometer ten oosten van Labuan Bajo en is +/- 1 uur rijden. Onderweg kom je langs schitterende natuur en allerlei kleine dorpjes. Verder krijg je er spinnenweb-rijstvelden te zien. Ja, je leest het goed đŸ™‚ .
Lokaal worden ze ook wel ‘lingko fields’ genoemd. Als je hier meer van wilt zien, ga dan naar Cara Village in Cancar, daar liggen de Lingko Spider Web Rice Fields die ik in het stukje over Ruteng besproken heb.
8. Ga eilandhoppen vanuit Riung
Heb je al eens gehoord van het kustplaatsje Riung? Helaas heeft ze geen strand, maar daar is een goede oplossing voor: de 17-Island Tour. Je bezoekt hierbij het ene na het andere paradijsje.
Overigens hoef je niet voor een georganiseerde excursie te kiezen. Een andere mogelijkheid is om een lokale visser aan te spreken en te vragen of hij je meeneemt naar de verschillende schitterende eilandjes.
Snorkelen is hier trouwens een must, vanuit de boot kun je de kleurrijke koralen al goed zien door het glasheldere water. Als je geen tour boekt, zorg dan dat je zelf je snorkelspullen bij je hebt.
Om in Riung te komen, ben je zo’n 3 tot 4 uur onderweg vanuit Bajawa. Datzelfde is het geval als je in Ende vertrekt. Houd rekening met een oncomfortabele rit, helemaal als je met de bus gaat. Maar wanneer je eenmaal aangekomen bent, weet je direct dat dit het allemaal waard was.
9. Hike naar Wae Rebo Village
Op zoek naar een plek waar je helemaal afgezonderd bent van de ‘normale’ wereld? Bezoek dan Wae Rebo Village dat hoog in de bergen bij Denge ligt.
Het is prachtig om te zien hoe de locals hier hun dagelijkse werkzaamheden voortzetten, ondanks dat er zo nu en dan toeristen langskomen. Niets is hier vooropgezet, alles is puur. Een belangrijke bezigheid van de lokale bewoners is het oogsten van koffie.
Je kunt in het plaatsje blijven slapen in een zogenaamde ‘tikar’, een mat die de mensen zelf hebben geweven. De locals wonen overigens in unieke kegelvormige huisjes die onder meer bestaan uit bamboe en gras.
Voordat ik het vergeet: de klim naar het dorpje, dat op 1.125 meter hoogte ligt, duurt zo’n 2 tot 3 uur vanuit Denge. Dit is tevens de enige manier om er te komen. Het is gebruikelijk dat je onderweg 3 tussenstops maakt, waaronder bij de Wae Lomba River.
Vanuit Ruteng ben je nog zo’n 2,5 tot 3 uur onderweg om in Denge te komen, ik raad je aan om zelf te rijden of een privéchauffeur aan te spreken. Ook kun je in Ruteng gebruikmaken van een truck waarbij je onder meer langs het eerder genoemde Cancar met de spinnenweb-rijstvelden komt. De trip duurt 3 tot 3,5 uur.
10. Bekijk de traditionele ‘caci dance’ in Kampung Melo
In Melo Village kun je terecht om een traditionele dans bij te wonen: de ‘caci’. Tijdens deze bezigheid waarbij 2 mannen nogal extravagante kleding dragen, slaat de Ă©Ă©n met een zweep terwijl de ander zich verweert met een schild.
De littekens die de mannen tijdens het ‘dansen’ oplopen, worden gezien als kenmerk van mannelijkheid en daarom gekoesterd. Bloed wordt beschouwd als offer voor een vruchtbaar land en dus een goede oogst. Er staat overigens een scheidsrechter bij om alles een beetje onder controle te houden.
Behalve dit eeuwenoude ritueel, is het ook de moeite om in Melo van de prachtige natuur te genieten. Vanaf de heuvel bij ‘Panorama’ kun je het Komodo National Park en vele bergen zien liggen. Een geweldig uitzicht, zeker tijdens het ondergaan van de zon.
Melo Village is 30 minuten rijden met de scooter vanaf Labuan Bajo. Je kunt tevens een bus nemen naar Ruteng, vraag aan de chauffeur of hij je onderweg afzet bij Kampung Melo.
11. Ontspan op het idyllische Koka Beach
Je hoeft niet persé omringende eilandjes te bezoeken om mooie stranden te vinden. Een verborgen paradijsje is Koka Beach, dat op ongeveer een uur en een kwartiertje rijden ligt vanuit Maumere.
Je zal trouwens geen of nauwelijks toeristen tegenkomen. Deze exotische plek is vooral bekend onder de locals. Snorkelen kan direct vanaf het strand. Indien je wilt duiken, dan kun je van lokale vissers een bootje huren.
Het witte zand grenst aan imposante rotsen en turquoise water. Als je hier geen duik neemt, dan weet ik het ook niet meer đŸ™‚ .
Op zoek naar die ene ideale foto? Wacht dan eventjes tot de zon ondergaat en je hebt ‘m te pakken.
12. Ontdek onontdekt Maumere
Maar effe serieus: dit had ik dus totaal niet verwacht toen ik naar Maumere ging. Dat ik te maken zou krijgen met zulke paradijselijke plekjes. Nee, het stadje zelf is verre van boeiend, als je echter met een bootje de zee opgaat kom je al snel bij prachtige eilanden uit.
Op Pulau Kojadoi had ik een geweldige ervaring doordat we samen met de locals plastic troep verzamelden, waarna de kids uitbundig begonnen te zingen en te dansen.
Een meer idyllische spot is Pulau Babi, waar ik de bovenstaande foto maakte. ‘Babi’ betekent trouwens ‘varken’, de reden waarom het eiland deze naam heeft gekregen is mij nooit bekend geworden. Je zou misschien denken vanwege de vorm, maar die heeft in verste verte niets weg van een varken. Tenzij je teveel van de lokale rijstwijn -‘arak’- hebt gedronken wellicht đŸ˜‰ …
Meestal maak je op ’t eind nog een stop op Pulau Pangabatang, om de zonsondergang te bekijken.
Anyways, behalve eilandhoppen kun je Mount Egon beklimmen, het traditionele weefdorp Watublapi bezoeken en baden in de Blidit Hot Springs. Of geniet gewoonweg genieten van een lekkere Indonesische espresso, ijskoffie of cappuccino in een van de koffiebars.
Er komen relatief weinig toeristen richting Maumere, maar ik raad je aan deze bijzondere bestemming niet over te slaan tijdens je rondreis over Flores.
13. Maak de beruchte meerdaagse boot-trip naar Lombok
Als laatste noem ik de epische en tegelijkertijd beruchte vierdaagse boottocht van Flores naar Lombok. Berucht, omdat de nachten verstoord worden door het kabaal van de motor, je op een zeker moment waarschijnlijk behoorlijk misselijk zult worden van het heen en weer geschommel en het ’s nachts loeiheet kan zijn in de primitieve slaaphut.
Desalniettemin is dit ware avontuur net zo goed vanwege de positieve uitschieters onvergetelijk. Zo begin je bij de Komodo-eilanden om de reusachtige varanen te bewonderen, zal je snorkelen met manta-roggen en onderweg naar Lombok verschillende paradijselijke eilandjes aandoen. Een zo’n eilandje is Gili Lawa Darat, met als hertjes verrassende bewoners.
EĂ©n ding: neem in elk geval je oordoppen mee om en zo goed mogelijke nachtrust te hebben.
Welke accommodaties op Flores zijn leuk (en bijzonder!) om te slapen?
Zoek je een fijn hostel om te overnachten in Labuan Bajo? Dan kan ik je het Seaesta Komodo Hostel & Hotel aanbevelen. Verder is Guest House d Valeri een prima stek, wanneer je naar homestay zoekt om je thuis te voelen. Als je iets ruimer in je budget zit, is het Puri Sari Beach Hotel een goede optie. Of ga voor het luxueuze Plataran Komodo Resort & Spa.
Wanneer je in Maumere bent ga dan naar het Amrita Maumere Resort, een comfortabele spot die heerlijk aan zal voelen na de waarschijnlijk vrij basic-accommodaties die je op andere plaatsen op Flores gewend bent. Het is zo’n typische plek waar je één wordt met de natuur. Twee andere chille plekken om een paar dagen te zitten zijn de Pantai Paris Homestay en het Waiara Village Guesthouse.
In Moni bij de Kelimutu-vulkaan is het qua accommodaties allemaal behoorlijk basaal, soms zelfs spartaans. Gelukkig zijn er de laatste jaren een hoop fijnere plekjes bijgekomen, met name homestays. Allereerst raad ik The Geckos Homestay aan. Twee andere relaxte verblijven zijn het Mahoni Guesthouse en Rago’s Homestay. Je kunt bij deze accommodaties eenvoudig je trekking naar Mount Kelimutu plannen.
Verder mag Ruteng natuurlijk niet op dit lijstje ontbreken. DĂ© homestay die je eigenlijk gewoon ‘moet’ boeken is Sun Rice. Eigenaar Jeff neemt je de volgende dag mee op een prachtige trekking door de rijstterrassen terwijl ze zon opkomt. Een fijn hotel even buiten het centrum is Spring Hill. Indien je een mooie slaapplek in de natuur zoekt met mogelijkheden om aan yoga te doen, check dan Ara Garden Inn.
Ennne, tot slot wil ik een plek noemen die je echt niet mag missen als je een beetje avontuurlijk bent ingesteld en in de Bajawa-regio zit. Ik heb het over Manulalu, je hebt daar onder meer bamboetenten om in te slapen. Zonder twijfel een van de vetste plekken waar ik geweest ben. Indien je een simpel maar goed beoordeeld guesthouse zoekt, is het Cinnamon Guesthouse de plek die bij je past.
Meer plekken om te slapen kun je op Booking.com vinden.
Hoe zit het met transport op Flores?
Op Flores zelf kun je binnen de steden veelal gebruikmaken van de ‘bemo‘, de kleine blauwe busjes die je veel ziet in IndonesiĂ« en geliefd zijn bij de locals. Vaker niet dan wel zitten ze overvol, soms met mensen die zich de buitenkant vastklampen. Sowieso dat je dit een keer meegemaakt wilt hebben. En de kosten? Denk aan 15.000 IDR voor een ritje van 3 kwartier.
Ook rijden er op bepaalde trajecten op de Trans Flores Highway bussen van Gunung Mas, bijvoorbeeld van Ruteng naar Bajawa (5 uur reistijd) of Labuan Bajo naar Ruteng (4 uur reistijd). Ik zeg je wel alvast: bereid je voor op flink wat haarspeldbochten en gesjees. En de meest bizarre karaokemuziek haha đŸ˜‰ . De prijzen per rit liggen gemiddeld tussen de 100.000 IDR en 150.000 IDR.
Verder is er altijd wel een local te vinden die jouw chauffeur wil zijn of kun je gebruikmaken van gedeelde auto’s. Van Moni naar Maumere (3 uur reistijd) ben je bijvoorbeeld zo’n 150.000 IDR per persoon kwijt voor zo’n gedeelde auto.
Tot slot heb je de mogelijkheid om het Flores met de scooter te verkennen. In bijvoorbeeld Labuan Bajo zijn diverse opties om er een te huren, dit kost doorgaans 75.000 tot 120.000 IDR per dag. Wil je een scooter huren in Labuan Bajo en deze in Maumere afleveren (of andersom), neem dan contact op met Divers Paradise Komodo (Labuan Bajo) of met Lena House (Maumere). Via hen is dit namelijk te regelen.
Wat zijn de kosten op Flores?
De kosten die je kunt verwachten qua vervoer heb ik hierboven al besproken. Verder is de accommodatie gemiddeld genomen een stukje duurder dan op bijvoorbeeld Sumatra of Java, vooral in Labuan Bajo is me het prijsverschil opgevallen. Al kun je op zat plekken ook gewoon een vrij goede homestays slapen voor omgerekend een tientje (of minder!) per nacht.
Eten in warungs hoeft je niet meer te kosten dan 30.000 IDR voor een simpele ‘nasi goreng’.
Laat ik zeggen dat je als backpacker met omgerekend 20 tot 25 euro per dag een prima budget hebt om van Flores te genieten.
Ga met een lokale gids op pad
Als je in korte tijd veel van Flores wilt zien, is het een aanrader om een tour te boeken via Local Guides. Zij werken samen met lokale gidsen die je de mooiste en meest unieke plekjes van het eiland laten zien, inclusief de sappige en culturele verhalen die erbij horen.
Voor Flores bieden ze verschillende opties aan, variërend van 2 tot 5 dagen. Het complete aanbod bekijk je hier.
Een route voor Flores
Ben je op zoek naar de ideale reisroute voor Flores en heb je 2,5e week de tijd? Bekijk dan deze route die ik aflegde.
Voor meer routes, insider-tips en inspiratie raad ik je aan om Backpackgids Indonesië aan te schaffen.
Wat is de beste reistijd voor Flores?
Het droogseizoen loopt officieel van april tot en met oktober en is daarmee de beste reisperiode om Flores te bezoeken.
Zelf was ik er van eind september tot begin oktober en heb niks te klagen gehad over het weer. De foto van de waterval hierboven is ook in die maanden genomen, door een reisgenootje van me.
Hoe kom je op Flores?
Flores is per vliegtuig te bereiken, waarbij je in Labuan Bajo en Maumere de voornaaste luchthavens vindt. Vanaf bijvoorbeeld Bali vlieg je in 1 uur en 10 minuten naar Labuan Bajo en vanuit Makassar (Sulawesi) in 1,5 uur naar Maumere.
Meer avontuurlijker (maar tevens uitputtender) is de ferry. Zo vaart er een boot van Sape (Lombok) naar Labuan Bajo, de reistijd bedraagt 6 tot 7 uur. En er is de bekende meerdaagse tour die van Lombok naar Flores (of andersom) gaat, die ik hierboven al besprak. 4 dagen en 3 nachten is hierbij de standaard en je verzamelt op de Bangsal Harbour. Let op, want het is daarna nog 2 uur rijden naar de oostkant van Lombok, vanwaar de boot vertrekt.
Om vanaf Sulawesi naar Flores te komen met de ferry, kun je in Makassar met een Pelni-boot naar Labuan Bajo varen. Het is alleen wel een erg lange zit, zo’n 36 uur. Voor mij gaat zoiets te ver. Vanuit Bira is een andere mogelijkheid, dit duurt 20 uur, al kan het langer duren.
Vervolgens kun je het eiland zelfstandig verkennen, iets dat mijn voorkeur heeft. Heb je echter niet alle tijd dan is een excursie met een privé-chauffeur regelen, of je kunt een tour boeken bij het al genoemde Local Guides.
Heb jij nog vragen? Wat is jouw tip voor Flores? Laat het weten in de comments.
Hoi Robbert, super ideeën voor Flores! Ik had nog een vraag over het vervoer naar Flores. Weet jij of het ook mogelijk is om vanaf Lombok hier naar toe te vliegen? Ik zie dat bij sommige rondreizen voorbij komen, maar als ik zelf binnenlandse vluchten ga zoeken vind ik alleen vluchten die of vanaf of via Denpasar gaan. Alvast bedankt voor je reactie!
Hoi Esmee,
Helaas zijn er geen directe vluchten vanaf Lombok naar Flores…
Groet, Robbert
Hoi Robbert!
Top om deze tips te lezen! Wij zijn van plan om ongeveer in 11 dagen Flores te verkennen en hebben hiervoor gezocht naar een gids / chauffeur die ons hierbij kan helpen. Ik ben redelijk geschrokken van de bedragen. Ongeveer 1800 euro voor een volledige rit over het eiland inclusief eigenlijk alles.
Ik heb enerzijds een beetje behoefte aan zekerheid, anderzijds willen wij het ook wel graag op eigen houtje doen maar ik heb geen idee wat ik daar kan verwachten en hoe we dat het beste kunnen aanpakken. Heb je tips?
Hoor het graag!
Groet,
Reyon
Hoi Reyon,
Zie mijn antwoord op je andere bericht đŸ™‚ .
Hey Robbert!
Wellicht nu dubbel, maar ik weet niet zeker of mijn vorige bericht is aangekomen!
Wij gaan in de zomer een maand naar Indonesië. We hebben ruim 10 dagen uitgetrokken voor een rondreis op Flores, vanaf Maumere tot aan Komodo. In eerste instantie veel op het internet gezocht en gekeken hoe we daar moeten rondreizen en we kwamen uit op een tour met een chauffeur / gids. Dit kost ons bijna 1800 euro, inclusief nagenoeg alles. Voor Indonesische begrippen vind ik het vrij prijzig, maar goedkoper vind je het niet.
Aan de andere kant vind ik het ook spannend om het op z’n beloop te laten en alles zelf te regelen daar. De grootste vraag is, hoe pak je dat aan? Kun jij ons daar bij helpen en voorzien van tips?
Groet!
Reyon
Hoi Reyon,
Bedankt voor je reactie. Ik heb je andere bericht al gezien, alleen had ik het even wat druk…
Dat is inderdaad erg duur en helemaal niet nodig. Regel het gewoon ter plaatse, er zijn zat bureautjes waar jullie tours kunnen regelen. Bovendien kun je ook een hoop zelf ontdekken, als je met een scooter op pad gaat. Wat ook erg populair is, zijn gedeelde auto’s. Dus, als je kosten wilt besparen, zeker niet alles op voorhand vastleggen. Op deze manier ben je tevens flexibeler en kun je ook nog wat spontane dingen ondernemen.
Groet,
Robbert
Hi Robbert,
Ik ga eind juli twee weken naar Bali, Lombok & Gilli eilanden,
waaronder de Rinjani-beklimming. Graag zou ik deze reis met een week (of 9 dagen) willen verlengen alleen twijfel ik om dit op Java te doen of een 5-daagse komodotour te doen (Komodo, Rinca, Flores etc.). Wat lijkt jou meerde moeite waard voor een week extra?
De 5-daagse komodotour die ik vond was van Perama of andere bootorganisaties; zijn deze aan te raden?
Beide opties zouden evt. ook nog kunnen, alleen kan ik dan maar aantal dagen op Java zijn.
Alvast bedankt!
Hoi Gianne,
Dankjewel voor het bericht.
Ik zou, in het geval van 9 dagen, zeker kiezen voor Flores. Helemaal omdat je daar via Lombok eenvoudig kunt komen. Perama is de bekendste organisatie die de tour aanbiedt, via hen is alles op en top geregeld. Goedkopere -maar ook zeker goede opties- zijn Wanua en Komodo Star Cruises.
Enkele dagen Java zou ik niet doen, in plaats daarvan kun je beter nog een deel van Flores meepakken. Of vlieg je terug vanaf Jakarta?
Groet, Robbert
Hi Robbert,
Bedankt voor je reactie. Ik heb de tour van Flores naar Lombok geboekt bij Wanua. Kan ik beter een vlucht naar Flores op Bali zelf boeken of nu vanuit Nederland? Lees nl verschillende verhalen over wat het voordeligst is..
Ik moet mijn terugvlucht naar Nederland nog boeken Ă©Ă©n dezer dagen.
Groetjes,
Gianna
Hoi Gianna,
Aangezien je al weet wanneer je naar Flores gaat, zou ik de vlucht tijdig online boeken. Boek je bijvoorbeeld een paar dagen van te voor, dan zijn zal de prijs een stuk hoger zijn. Zeker in Indonesië, zo is mijn ervaring.
Ik denk erover om de 1ste 2 weken van november naar Flores/Komodo te gaan. Graag zou ik dit per scooter willen bezien. Ik zou kunnen vliegen naar maumere en terug vanaf Labuan Bajo of andersom. Nu weet ik niet of het makkelijk is om een scooter te huren en deze dan one-way te gebruiken. Ofwel achterlaten in andere stad. Heb jij hier ervaring mee of tips? Ik heb nml maar 2 weken in totaal incl. vluchten.
Hoi Elisabeth,
‘One way rental’ is mogelijk. Je huurt dan een scooter in bijvoorbeeld Labuan Bajo en levert ‘m af in Maumere. Houd er wel rekening mee dat dit (flink) wat duurder kan zijn dan een normale huur, omdat je ook een bedrag betaalt om de motorbike weer te laten komen ophalen.
Het komt overigens niet heel veel voor, maar online vind je hier en daar al enkele aanbieders. Ook kun je lokaal zoiets afspreken met de eigenaar.
Groet, Robbert
Robbert,
Wij gaan in september naar Flores.Jij geeft aan dat one way rental mogelijk is.Weet jij websites van verhuurders die dit aanbieden?
Groeten Jasper
Hoi Jasper,
Zelf heb ik dit nog niet gedaan. Maar ben je op zoek naar een auto of motorbike?
Hoi Robbert,
Wij zijn van plan om eind april begin mei 2 weken naar Flores te gaan. Hier gaan we naartoe omdat we een project hebben gedaan vanuit Nederland en daarom onze uitkomt gaan afgeven in Flores. Hiervoor wordt een school gekozen ergens in Flores (nog geen idee waar ergens). Nu willen we vanaf 1 plaats het eiland verkennen. Zelf zijn we duikers, maar hebben ons oog ook laten vallen op de kelimutu vulkaan, Komodo national park, pink beach en de Cunca Rami Waterfall.
Heb jij een tip waar we ons het beste kunnen vestigen en vanuit daar het eiland kunnen gaan verkennen?
Groetjes,
Kimberley
Hoi Kimberley,
Ik zou voor Labuan Bajo kiezen. Leuke stad en vanuit daar heb je zat mogelijkheden, onder andere de Cunca Rami-waterval ligt in de buurt.
Groet, Robbert
Hoi Robbert!
Ik sta voor een lastige keuze. Aankomende april ga ik voor drie weken lekker rondreizen door Indonesië. We vliegen op Denpasar. Nu heb ik twee reis routes en ik ben benieuwd wat jouw mening is. We hebben nu een hotel geboekt in Sanur voor twee nachtjes dan wil ik eigenlijk vanaf Sanur 3 nachtjes naar Nusa Lembongan. Vanuit daar weer terug naar denpasar om door te reizen naar Sulawesi(voor ongeveer twee weken). Van Makassar vliegen we dan door naar Palopa om nog twee uur verder te reizen naar Tana Toraja. Daar drie nachtjes blijven (2,5 dag daar heb je denk ik wel nodig!?) Dan door reizen naar Lake Poso/tentena. Twijfel om daar een extra dag te blijven om daar wat dingen te zien. Daarna wil ik natuurlijk doorreizen naar de Togian eilanden!! Hoelang raad jij aan om daar te blijven!? 4 of 5 hele dagen!? Dan van Ampana weer terug naar Makassar en door vliegen naar Bali.
offfffff zeg jij van Bali vliegen naar Flores, Flores rondreizen de Komodo eilanden bezoeken via een boot naar Lombok, Lombok bekijken en dan of met de boot naar de Nusa lembongan eilanden of terug vliegen vanaf Lombok naar Bali.
Ik ben onwijs benieuwd naar jouw antwoorden en mening!!!
ps. ik ben een snelle reiziger zoals je wel leest đŸ˜‰ maar hou ontzettend van mooie strandjes en eilandjes en ben gek om iets van cultuur mee te maken vandaar mijn interesse in Tana Toraja of Ă©Ă©n van de bijzondere dorpjes op Flores.
Hoi Stefanie,
In plaats van Nusa Lembongan zou ik eerlijk gezegd naar Nusa Penida gaan.
Palopa zegt me niks. Bedoel je Tana Toraja Airport?
3 nachten heb je zeker nodig in Tana Toraja ja. Het is echt een van de meest bijzondere plekken waar ik ben geweest. Om een beetje feeling te krijgen met de plaatselijke cultuur, is haasten zeker niet aan te raden. Weet dat de reis naar Tentena niet bepaald comfortabel is en erg lang (+/- 12 uur) duurt.
In plaats van de Togian-eilanden, zou je trouwens ook de minder bekende Wakatobi-eilanden of Bunaken kunnen bezoeken.
Flores is weer wat anders… Nog altijd authentiek, maar zeker drukker bezocht door reizigers. Je kunt Flores echter wel in 2 weken helemaal zien, terwijl dit zeker niet geldt voor Sulawesi.
Maar goed, de cultuur op Sulawesi, en met name in Tana Toraja, moet je echt meegemaakt hebben. Mocht je nog een gids nodig hebben, dan kan ik je daarmee helpen.
Fijne reis vast!
Hoi Robbert! Sorry ik heb je berichtje helemaal niet gezien! Dus had net onder een andere blog ook weer gereageerd. De afgelopen weken zit ik namelijk heel veel op jou blog te lezen! Heel erg bedankt dus voor de tips. Palopa is een plek 2 uur verderop van Rantepao met een vliegveld. Ik kan namelijk geen vlucht vinden naar de airport van Tana Toraja. Bunaken heb ik ook opgezocht en ook dit zou een optie kunnen zijn ipv de Nusa Penida of Lembongan eilanden. Dan zou ik gewoon de gehele 3 weken in Sulawesi verblijven. Ik dacht alleen dat Bunaken niet echt hele mooie eilandjes had? Of heb ik dat verkeerd begrepen? Wakatobi lijkt me heel vet maar leek me heel lastig om er naar toe te komen!?
Ik heb zelf al veel gereisd dus vind het moeilijk om deze keer een beslissing te maken juist omdat ik nu maar drie weken heb en ik niet echt kan kiezen… Dus hoopte dat jij me toch een beetje kon zeggen wat voor jou in ieder geval het aller gaafste was en welke route je mij dan zou aanraden. De route van Sulawesi of van Flores – Komodo & Lombok.
De tip voor de gids in Tana Toraja heb ik opgeslagen super fijn!
Thanks!!!
Hey Stefanie,
Het is lastig om een keuze te maken, beide plekken zijn simpelweg erg fijn. Ik vind het, zeker als het om mooie en indrukwekkende plekken gaat, sowieso erg moeilijk om aan te geven wat ik nou leuker vond. Bunaken en Wakatobi zijn in ieder geval super om te duiken en snorkelen, maar datzelfde geldt voor het gedeelte bij Komodo en dichterbij gelegen eilanden bij Labuan Bajo.
Een reden om het vanaf te laten hangen is misschien de bereisbaarheid. Zo kun je Flores prima in 2 weken met de scooter ontdekken, terwijl de afstanden in Sulawesi een stuk groter zijn en reizen met het vliegtuig en de bus daar dus meer voor de hand ligt. Qua cultuur boeit Tana Toraja me meer dan Flores, maar in Flores heb je weer hele toffe vulkanen op op te hiken.
Wakatobi is niet lastig om te bereiken trouwens. Je kunt vanaf Makassar naar Bau Bau vliegen of in Kendari een boot nemen.
Vreemd, ik zie ook geen vluchten meer tussen Makassar en Tana Toraja. Zeer recent waren deze nog beschikbaar.
Hey Stefanie,
Graag informeer ik je nog even over de vluchten tussen Makassar en Tana Toraja. Aangezien het me al opviel dat er geen vliegtickets zijn, heb ik navraag gedaan bij iemand uit Makassar die ik ken.
En wat blijkt?
De enige actieve vliegmaatschappij op dit traject -Transnusa- heeft wegens weinige belangstelling de vluchten tussen Makassar en Tana Toraja afgeschaft. Reizen per vliegtuig is daarom nu niet mogelijk.
Aaaaah super Thanks voor je snelle reactie! En Thanks voor de tip van wakatobi. Is wakatobi ook een mooi eiland om op te relaxen? Zelf duik ik veel maar mijn reispartner niet. En de boot naar Togian is die prijzig of valt het mee ? En de rijstvelden om Tana Toraja zijn prachtig toch? Of die van Flores mooier. Nogmaals bedankt voor al je tips en antwoorden.
Relaxen kan er zeker, het zijn trouwens meerdere eilanden he. Een boot vanaf Ampana kost je ongeveer 10 euro. Rijstvelden blijven rijstvelden hè đŸ˜‰ . Ik vond de omgeving van Rantepao (Tana Toraja) erg indrukwekkend. Leuk om doorheen te fietsen of motorbiken.
Haha dank je wel! Wakatobi te vergelijken met de stranden van de Gilis?
Zeker niet. Wakatobi veel paradijselijker.
Ik ben Wakatobi nu aan het bekijken maar als je vliegt op Bau Bau moet je daarna wel weer doorreizen met een bootje naar bijv het eiland wangi wangi ? Vanuit daar kan je dan een Bajo dorp bezoeken of het eiland Hoga. Welke plek raad jij aan? Of is het doorreizen naar bovengenoemde plekken makkelijk? Sorry voor al mijn vragen hoor!
Ik zou beginnen op Wangi Wangi, het meest ontwikkelde eiland van de vier. Vanuit daar kun je eenvoudig Tomia en Hoga bezoeken. Rond Tomia heb je trouwens de mooiste duikplekken.
Trouwens, misschien kun jij eens proberen om een boot te vinden naar Pulau Labengki. Ik heb dit geprobeerd, maar was vrijwel onmogelijk. Moet echt een prachtig eiland zijn.
Sorry is niet nodig hoor đŸ˜‰ .
Dank je wel voor al je info. Onwijs blij mee!
Dan ga ik toch denk ik voor een vlucht naar Palopo en dan twee uur in een auto naar Rantepao! Of de overweging van een nachtbus.
Dank je wel in iedergeval!
Graag gedaan!
Houd er wel rekening mee dat je met een propellervliegtuig reist, niet dat je bij aankomst zenuwachtig wordt đŸ˜‰ .
Hahaha! Nee ik zag het al! Ach kunnen we die ook weer eens afstrepen ;).
Haha ik ben er altijd een beetje angstig voor…
Hoi Robbert,
In mei verblijf ik acht dagen op Flores. Ik wil graag rondtrekken, van Labuan Bajo naar Maumere, en in de tussentijd sowieso naar Riung. Alleen… ik kan niet zoveel info vinden over hoe ik het best van LB naar Riung kan komen. Ja, een privechauffeur, maar dat vind ik wel erg prijzig en ik vind het niet prettig als er steeds iemand met je meereist, zeg maar.
Weet jij of je gemakkelijk vanuit LB naar Riung komt met openbaar vervoer? En is er in Riung zelf dan iets te regelen om verder te trekken?
En nog een vraag over Riung, ik wil daar natuurlijk graag het 17 Islands Marine Park bezoeken. Nu zag ik dat je daar een nacht kunt verblijven op een van de eilandjes. Lijkt me geweldig, alleen zie ik nergens of je dan alleen bent of dat andere toeristen op hetzelfde eiland kunnen/mogen verblijven. Dat lijkt me weer afdoen aan het onbewoonde eiland-gevoel… Weet jij hier misschien meer van?
Alvast veel dank!
Groet,
Fleur
Hoi Fleur,
Je kunt eerst naar Bajawa reizen (met een stop in Ruteng) en daar een bus naar Riung pakken. Daar kun je vervolgens de dingen regelen die je wilt doen.
En over de eilandjes: helemaal alleen zal je nooit zijn hoor, tenzij je iets met een local regelt die je afdropt en weer ophaalt.
Veel plezier vast!
Hoi robert!
Wij zijn nu met z’n tweeën op Flores in Labuan Bajo. Vandaag aangekomen.. we hebben nog niks vast gelegd en hebben nog ruim 2 weken om Flores te ontdekken. We willen graag naar Komodo en daarna een rondreis maken op Flores. Nu zitten we een beetje met het vervoer. We hebben hier al het een en ander gevraagd maar ze komen steeds op een auto met driver. Wij vinden dit wat te duur voor 2 weken. Weet jij waar wij een auto zouden kunnen huren zonder driver? Scooter vinden we een lastig ding aangezien we met 2 backpack zitten en ik geen ster ben in scooterrijden. Of heb heb jij nog een andere optie waarbij we ons flexibel en goedkoop over het eiland kunnen verplaatsen?
Hey Laura,
Je zult dan inderdaad zelf een auto moeten huren. Echter, het zijn niet de grote verhuurbedrijven die dit aanbieden voor zover ik weet. Ook via Google kom ik niet bij een verhuurder uit. Je zult dus echt lokaal moeten kijken of het zonder gids mogelijk is. Dit is alleen niet zo gebruikelijk op Flores…
Ik hoor graag van je of jullie eruit zijn gekomen!
Hi Robert!
Bedank voor je snelle reactie! Als we de oplossing hebben gevonden zal ik je hem laten weten.. Waar we nu ook aan zitten te denken is om steeds een beetje centraal een slaapplek voor 2 of 3 nachten te boeken. En dan vanuit die plek met de scooter de omgeving te verkennen.. Verplaatsen tussen de plekken willen we dan middels taxi’s ofzo doen..
We laten je weten wat het is geworden!
Groeten Laura
Hey Robbert,
Ik las hier al een paar van de vragen. Wij vertrekken volgende maandag richting IndonesiĂ«, een kleine week Bali maar dan een goeie 2 weken naar Flores… We zouden normaal vliegen op Labuan Bajo en dan richting Maumere gaan , of omgekeerd. Of wat zou jij aanraden?
We maken ons wel wat zorgen over hoe ons te verplaatsen. We hebben niet echt zin in een privĂ©wagen en chauffeur maar leven liever wat ’the local life’. Is het te doen met een scooter? Want sommigen raden het af. Anderzijds, die shared cars, kan je makkelijk iets regelen of is dit eerder beperkt? En wat met openbaar vervoer?
Alvast bedankt!
Lieke
Hey Lieke,
Met de scooter is gewoon goed te doen hoor, laat je niet te gek maken door allerlei horrorverhalen. Met name op de ‘main road’ Jalan Trans Flores tussen Labuan Bajo en Larantuka. Er zijn uiteraard ook wat lastigere stukjes, zoals Riung naar Reo. Let er trouwens altijd op dat je voldoende benzine hebt, met name als je van deze hoofdweg afgaat.
Ook rijden er Gunung Mas-bussen tussen Labuan Bajo, Ruteng en Bajawa, van Bajawa naar Maumere, van Ende naar Larantuka en op nog wat andere trajecten. Je kunt uitstappen waar je wilt, bijvoorbeeld ook bij Koka Beach. Geef dit gewoon even aan bij de buschauffeur en het komt goed. Het busbedrijf heet Gunung Mas.
De gedeelde auto’s zijn in ieder stadje supermakkelijk te regelen. In Labuan Bajo is er bijvoorbeeld een opstapplaats vanwaar ze ieder uur vertrekken. De prijs is ongeveer 40.000 IDR meer dan de bus.
Over de volgorde van je reis: het kan zijn dat de vliegtickets naar Labuan Bajo duurder zijn dan naar Maumere. In dit geval zou je in Maumere kunnen beginnen. Vanuit Labuan Bajo kun je bijvoorbeeld ook de ferry nemen naar Bali of Sumbawa, mocht je geld willen besparen. Wil je naar Sulawesi? Dan kun je beter eindigen in Maumere. Vanuit Maumere heb je namelijk directe vluchten naar Makassar of je kunt de ferry (Pelni) nemen.
Hopelijk heb je hier wat aan!
Ja, super! Ik vroeg me juist nog af, we zullen normaal ons tickets boeken eens we in Bali zelf zijn (om naar Flores te vliegen). Of denk je dat we dit toch beter vooraf doen? Heb je luchtvaartmaatschappijen die je kan aanraden?
Ligt eraan, weet je al hoelang je op Bali wilt blijven en wanneer je naar Flores vliegt? Als je dit al weet, kun je inderdaad al boeken. NAM Air, Wings Air en Garuda vliegen van Denpasar naar Labuan Bajo. Hiervan staat Garuda het best bekend. Je vliegt trouwens wel in een ATR (met Wings en Garuda), met nam Air ‘gewoon’ in een Boeing.
Hey Lieke,
mooie blog! Ik zou alleen je 1e alinea even aanpassen. De Komodo varaan is uniek in zijn soort en komt alleen in Komodo National Park (Komodo, Rinca, Padar) voor. Op Perhentian ben je een hele andere hagedis tegen gekomen đŸ™‚ Niet voor niets is er in Maleisie geen gids die je er tegen hoeft te beschermen. De echte Komodo werd ook vergeleken met een krokodil.
Hey Jordy,
Ik denk dat je mij bedoelt haha.
Maar je hebt helemaal gelijk, ik dacht eerlijk gezegd dit al te hebben aangepast. Toentertijd dacht ik dus dat het Komodovaranen waren, maar het bleken monitor lizards te gaan. Maar vergis je niet, ook deze reptielen kunnen gevaarlijk zijn, al heb ik altijd het idee dat ze banger zijn voor mensen dan andersom.
Bedankt!
Hi Robbert,
Hotel Gardena vermijden check, ga binnenkort naar Indonesie voor het eerst maar bedwantsen zijn niet mijn grootste vrienden hehe. Ben voorheen al een keer naar Australie geweest waar je ze helaas altijd wel een keer tegen komt maar ik krijg er behoorlijke uitslag van.
Paar tips voor anderen mbt bedwantsen check je hier: ongediertebestrijden.com/bedwantsen/
Hi Robbert,
In maart willen we 5 dagen Flores doen plus de 2 dagen Lubahan Bajo voor de Komodo tour.
We vliegen eerste naar Ende vanuit Denpasar. Eerst de Kali Mutu bekijken en daarna op de bonnefooi terug langs allerlei steden tot in Labuhan Bajo.
We hoeven niet alles te zien maar Maumere en Ruteng zou meegenomen zijn.
Zo te zien kunnen we met de bus of met de gedeelde auto’s kunnen meerijden.
Hoe groot is de kans dat we niet op tijd in Labuahan Bajo te zijn om de Komodo veranen te zien?
Hey David,
Eerlijk gezegd zou ik dan niet naar Maumere gaan, het ligt van de route af en je hebt maar 5 dagen. Ik zou dan het volgende doen: Kelimutu –> Bajawa –> Ruteng –> Labuan Bajo. En zelfs dat is al veel voor 7 dagen. Kan je niet een aantal dagen langer blijven?
Check anders ook deze route voor Flores.
Succes!